بهترین کاری که در زمان غیبت می توانیم انجام دهیم، انتظار فرج است. برای این منظور باید با وظیفه منتظران واقعی آشنایی داشته باشیم.
وظیفه منتظران
خوب است بدانیم که امام زمان(عج) شدیداً به شیعیان خود عشق مىورزد؛ بلکه علاقه آن حضرت به شیعیان و دوستانشان خیلى بیشتر از علاقهاى است که ما نسبت به آن حضرت داریم. ایشان همواره براى شیعیان خود دعا مىکنند. از آن حضرت نقل شده است: «اِنّا غَیْرُ مُهَمِلینَ لِمُراعاتِکُمْ وَلاناسینَ لِذِکْرِکُمْ» ؛ بحارالانوار: ج 53، ص 174. ما هرگز در رعایت احوال شما کوتاهى نمىکنیم و شما را از یاد نمىبریم».
آنچه بر ما بایسته است، جلب رضایت آن بزرگوار است. پیوستگى با او، یعنى، مطیع او بودن. آنچه در روایات زیاد سفارش شده، انتظار فرج است. ما باید ارتباط معنوى خود را با امام زمان(عج) با عمل به دستورات آن حضرت و انتظار فرج به معناى واقعى ثابت و مستدام نگه داریم. از اینرو بسیار به جا است که خصوصیات منتظر واقعى حضرت مهدى(عج) را بدانیم و سپس آن را در خود عملى کنیم.
رسول خدا صلى الله علیه وآله فرمود: «اَفْضَلُ العِبادَةِ اِنْتِظارُ الفَرَجِ»؛ فرائد السمطین، ج 2، ص 334، چاپ جدید. برترین عبادات، انتظار ظهور و فرج است.
وظیفه منتظر امام زمانعلیه السلام این است که مانند یک منتظر واقعى زندگى کند. وقتى انسان حقیقتا منتظر کسى باشد، تمام رفتار و سکناتش نشان از منتظر بودن او دارد. به عنوان مثال اگر منتظر میهمان باشد، حتما خانه را تمیز و مرتب و وسایل پذیرایى را آماده مىنماید و با لباس مرتب و چهرهاى شاداب در انتظار مىماند. چنین کسى مىتواند ادعا کند که منتظر میهمان است. اما کسى که نه خانه را مرتب کرده و نه وسایل پذیرایى را آماده نموده و نه لباس مرتب و تمیزى پوشیده و نه اصلاً به فکر میهمان است؛ اگر ادعا کند که در انتظار میهمان بوده، همه او را ریشخند خواهند کرد و بر گزافهگویى او خواهند خندید!
بنابراین اولین شرط انتظار، ایجاد معرفت در مورد امام زمان(عج) است و طبیعى است که هر مقدار معرفت انسان نسبت به آن حضرت بیشتر باشد، ارزش او را بیشتر درک کرده و به عظمت او بیش از پیش پى خواهد برد و بیشتر تشنه وجود آن حضرت خواهد شد
لاف عشق و گله از یار زهى لاف دروغ عشق بازان چنین مستحق هجرانند
بنابراین، انتظار قبل از آنکه از ادعاى انسان فهمیده شود، از رفتار و کردار او فهمیده مىشود. نمىتوان هر کسى را که ادعاى دوستى و ولایت امام زمان را دارد، در شمار دوستان و منتظران او قلمداد نمود! آرى «مشک آن است که خود ببوید نه آنکه عطاربگوید».
با چنین توضیحى، روشن است که منتظر واقعى امام زمان(عج) باید رفتارش به گونهاى باشد که هر لحظه منتظر ظهور امام زمانعلیه السلام باشد، یعنى، در هر لحظه که این خبر را به او بدهند، خوشحال شود و آماده یارى آن حضرت باشد و با مال و جان خویش جهاد کند و خود را در راه آن حضرت فدا نماید. منتظر واقعى، اهل گناه و دلبستگى به دنیا نیست؛ چرا که چنین کسى نمىتواند از وابستگىها، دلبستگىها و آلودگىها دست بردارد و آماده به خدمت در جهت اهداف مقدس امام زمانعلیه السلام باشد.
با توجه به نکات ذکر شده مىتوان بعضى از وظایف منتظران امام زمانعلیه السلام را چنین ذکر کرد:
1. معرفت:
اولین شرط انتظار معرفت است؛ تا انسان میهمان خود را نشناسد و از خصوصیات خوب او مطلع نباشد، منتظر او نخواهد شد. تنها هنگامى انسان در انتظار کسى مىنشیند که او را خوب بشناسد، اما اگر انسان کسى را نشناسد و بداند که آن شخص خواهد آمد، برایش اهمیتى نخواهد داشت و منتظر او نخواهد ماند. در مورد انتظار امام زمان(عج) هم چنین است. کسانى که آن حضرت را نمىشناسند (مانند کفار و یا اهل ادیان دیگر)، هرگز انتظار او را نمىکشند؛ اما کسانى که او را مىشناسند و ارزش و مقام او را مىدانند، منتظر او مىمانند.
کسانى که امام زمان را نمىشناسند - اگر چه به ظاهر مسلمان باشند - چنانچه در این حال بمیرند در حال جاهلیت از دنیا رفتهاند؛ چنانکه پیامبر اکرمصلى الله علیه و آلهفرمود: «مَنْ ماتَ وَ لَمْ یَعْرِفْ اِمامَ زَمانِهِ ماتَ میتَةَ الْجاهِلِیَّةِ» ؛ بحارالانوار: ج 32، ص 331. «هر کس بمیرد و امام زمانش را نشناسد به مردن جاهلیت از دنیا رفته است».
بنابراین اولین شرط انتظار، ایجاد معرفت در مورد امام زمان(عج) است و طبیعى است که هر مقدار معرفت انسان نسبت به آن حضرت بیشتر باشد، ارزش او را بیشتر درک کرده و به عظمت او بیش از پیش پى خواهد برد و بیشتر تشنه وجود آن حضرت خواهد شد. در حالى که افراد جاهل و ناآگاه به ارزش آن حضرت، هرگز احساس تشنگى و عطش نسبت به وجود مقدس ایشان نخواهند داشت و بدین جهت از زمره منتظران بیرون هستند!
وصل خورشید به شب پره اعمى نرسد که در این آینه صاحبنظران حیرانند
شناخت امام زمانعلیه السلام دو گونه است:
1. شناخت تاریخى وجود آن حضرت؛ مانند اینکه او امام دوازدهم است و تاریخ ولادتش در چه سالى است و مانند آن.
2. شناخت مقام نورانیت آن حضرت؛ که این شناخت کار هر کسى نیست و ظرفیت و لیاقت زیادى مىخواهد. در حقیقت، اصحاب خاص امام زمانعلیه السلام کسانىاند که آن حضرت را به مقام نورانیت شناختهاند.
براى آگاهى از مقام عظیم امامت خواندن زیارت جامعه کبیره و تأمل در معانى عمیق آن توصیه مىشود.
همچنین خواندن کتب معتبرى که در مورد امام زمانعلیه السلام نوشته شده است مىتواند انسان را تا حدى به مقام و عظمت آن حضرت آشنا سازد.
این انتظار فرج است که بهترین اعمال و بهترین عبادت است و چنین منتظرى، مقامى عالى دارد و هر گاه در زمان غیبت از دنیا برود، به منزله کسانى است که پس از ظهور حضرت حجت(عج) زنده و تحت فرمان او در راه خدا جهاد مىکنند
2. محبت به امام زمان علیه السلام
وظیفه دیگرى که منتظران آن حضرت دارند این است که باید دوستى و محبت امام عصر(عج) را در خود ایجاد کنند و آن را افزایش دهند. بدیهى است تا انسان از میهمان خویش خوشش نیاید و نسبت به او محبت نداشته باشد - هر چند هم که او رابشناسد - نمىتواند واقعاً منتظر آمدن او باشد؛ اگر انسان از میهمان خود بدش بیاید، چگونه مىتواند منتظر قدم او باشد و خود را براى پذیرایى از او آماده کند. پس تا محبت به امام زمان(عج) در وجود کسى شکل نگرفته و شعلهور نشده باشد، او نمىتواند به وظایف منتظران واقعى عمل نماید. محبت به امام زمان(عج) وظیفهاى است که پیامبر اکرمصلى الله علیه وآله نیز به دستور خدا از ما خواسته است؛ آنجا که در قرآن کریم مىفرماید: «قُلْ لا أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْراً إِلاَّ الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبى»؛ سوره شورى: آیه 23.
3. ایجاد سنخیت با امام زمانعلیه السلام
منتظران واقعى وضعیت روحى و فکرى و عملى خود را به گونهاى سامان مىدهند که سنخیت کاملى با امام زمانعلیه السلام داشته باشند. آیا مىتوان منتظر قدوم کسى بود؛ ولى با او مشابهت و سنخیت نداشت؟ آیا مىتوان محبت کسى را داشت، اما با او هیچ سنخیت و مشابهتى نداشت؟ ایجاد سنخیت با امام زمان از طریق تقویت ایمان و تقوا و فضایل اخلاقى و درجات معنوى حاصل مىشود. تنها در این صورت است که مىتوان ادعاى محبت به آن حضرت را داشت. در صورتى که انسان رفتارش مطابق میل امام زمان(عج) باشد، شعله محبت او در دلش زبانه خواهد کشید و عشق آن حضرت او را به فریاد خواهد آورد و دورىاش را بر او سخت و ناگوار خواهد ساخت.
طبیعى است که هر چقدر سنخیت با ولى عصر(عج) بیشتر باشد، محبت آن حضرت به انسان بیشتر خواهد شد و محبت انسان نیز به آن حضرت افزونتر خواهد گشت. پس منتظر واقعى باید سعى کند تمام وظایف دینى و احکام الهى را انجام دهد.
4. ارتباط با منتظران دیگر
منتظر امام زمان(عج) مىداند که برنامه آن حضرت یک برنامه جهانى است و باید یاوران زیادى داشته باشد تا حرکتش پیروز شود. بنابراین به فکر گسترش یاران و منتظران آن حضرت بوده و با ارتباط با آنها، به تقویت روحیات ایمانى خود و دیگران خواهد پرداخت تا بر اساس دستور قرآنى «تَعاوَنُوا عَلَى الْبِرِّ وَ التَّقْوى» {A؛ V}سوره مائده{V به کمک مؤمنان منتظر، خود را آماده ظهور حضرت نماید.
5. دعا براى تسریع در ظهور امام زمانعلیه السلام
منتظر واقعى هر لحظه انتظار محبوب را مىکشد و از خدا مىخواهد که هر چه زودتر او را برساند. بنابراین دعاى فراوان براى فرج آن حضرت از وظایف همیشگى منتظران حضرتش مىباشد. دعا براى تسریع در فرج امام زمان(عج)، به وسیله آن حضرت نیز توصیه شده است.
6. دادن صدقه
براى سلامتى آن عزیز و یا هدیه نمودن ثوابهایى به حضرت مهدى(عج)، که خود، موجب قبولى هر چه بیشتر اعمال است.
7. امیدوارى
بر قیام و انقلاب آن یوسف زهرا علیها السلام و امید دادن به دیگران.
8. ایجاد آمادگى دائم رزمى براى ظهور حضرت
چنانکه در روایت آمده است:«لیعدن احدکم لخروج القائم و لو سهما» ؛ بحارالانوار، ج 52، ص 366، ح 146. هر یک از شما براى قیام قائم(عج) باید آماده گردد هر چند با تهیه یک تیر باشد.
از این رو شرکت در بسیج یکى از وظایف منتظران است.
9. محزون بودن به علت محروم بودن از زیارت آن وجود مبارک؛ «عزیز على ان ارى الخلق و لاترى و لا اسمع لک حسیسا و لا نجوى...» ؛ دعاى ندبه. بر من گران است که خلق را ببینم و تو دیده نشوى و سخن آشکار و پنهان تو را نشنوم.
منتظر امام زمان(عج) وقتى موفق به زیارت آن حضرت نمىشود، از طریق خواندن دعاى ندبه، زیارت آل یاسین، دعاى عهد، نماز امام زمان و نیز از طریق رفتن به مسجد جمکران، ارتباط خود را با آن حضرت حفظ مىنماید و براى گره گشایى مادى و معنوى از ایشان به عنوان واسطه فیض الهى درخواست مىکند و خود را در محضر ایشان مىبیند
انتظار فرج یعنى:
الف. معرفت امام معصوم و عادل و پیشواىفضیلت؛
ب. ایمان به امامت و قیادت رهبرى الهى و عدالت پیشه؛
ج. عشق به عدالت وارزشهاى انسانى؛
ه. امید به آیندهاى روشن و نوید بخش؛
ک. تلاش براى برقرارى حکومتى عدل پیشه و عدل گستر؛
ح. رعایت موازین و قوانین دینى و اخلاقى؛
خ. داشتن روحیه تعهد و مسؤولیتپذیرى.
این انتظار فرج است که بهترین اعمال و بهترین عبادت است و چنین منتظرى، مقامى عالى دارد و هر گاه در زمان غیبت از دنیا برود، به منزله کسانى است که پس از ظهور حضرت حجت(عج) زنده و تحت فرمان او در راه خدا جهاد مىکنند. بحارالانوار: ج52 ص 125؛ رهتوشه راهیان نور، دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم چاپ اول تیرماه 1374 ص190-193 با تصرف.
یادآورى مهم:
درست است که وظیفه ما تلاش براى ملاقات با امام زمان(عج) نیست و حتى بنا بر نظر بعضى از بزرگان، تحقق این مسأله خیلى بعید و نادر است و اگر هم ممکن باشد، براى امثال مقدس اردبیلى و علامه حلّى قابل تصور است؛ نه انسان هاى عادى هر چند مؤمن و خوب. ولی بحث ملاقات، نباید با بحث ارتباط اشتباه شود؛ زیرا وظیفه ما ایجاد ارتباط با امام عصر(عج) است. منتظر امام زمان(عج) وقتى موفق به زیارت آن حضرت نمىشود، از طریق خواندن دعاى ندبه، زیارت آل یاسین، دعاى عهد، نماز امام زمان و نیز از طریق رفتن به مسجد جمکران، ارتباط خود را با آن حضرت حفظ مىنماید و براى گره گشایى مادى و معنوى از ایشان به عنوان واسطه فیض الهى درخواست مىکند و خود را در محضر ایشان مىبیند.
